Nederlander zijn is bij backpacken een groot voordeel. We praten graag, zijn open en maken makkelijk contact met anderen. Wat ook helpt is dat omgangsnormen in veel landen vergelijkbaar zijn. Ook al spreek je de taal niet, met een dosis gezond verstand en handen en voeten kom je vaak een heel eind.
Tegelijkertijd is dat Nederlanderschap ook een nadeel. In onze cultuur draait alles om efficiëntie, ook als het gaat om communicatie. Hoe maak ik mijn punt met zo min mogelijk woorden en hoe komen we zo snel mogelijk tot overeenstemming? We maken hierbij – vaak onbewust – de aanname dat de gesprekspartner duidelijk aangeeft wat zijn of haar mening is en waar de grenzen liggen. In de meeste culturen is dit helaas een verkeerde aanname.
Ook al spreek je de taal niet, met een dosis gezond verstand en handen en voeten kom je vaak een heel eind.
Zo zat ik ooit op weg naar het Baikalmeer naast een oud-kolonel van het Rode Leger. We raakten aan de praat en na een half uur vond ik het een mooi moment om over politiek te beginnen. Wat hielp is dat er in die tijd nog geen vijftien jaar celstraf boven je hoofd hing als je dat deed. Na mij een tijdje te laten raaskallen, vond de kolonel het welletjes en kwam hij met de gevleugelde uitspraak: “Rik, zie je die oude grindweg waar we nu over rijden? Vroeger had ik de leiding over deze regio en hierachter in de bossen ligt een goelag. Als je dit gesprek in die tijd met me was aangegaan had ik je daar per direct heen gestuurd en was jij het die deze weg had aangelegd.” Russen zijn in dit opzicht nog vrij direct. De gemiddelde – pak hem beet – Aziaat had mijn relaas aangehoord, vriendelijk en instemmend geknikt, met een handdruk afscheid genomen om mij vervolgens nooit meer te willen zien of spreken.
Dit verschil in communicatie is ook duidelijk waarneembaar in mijn werkzaamheden in Ierland. Voor uitleg wordt meer de tijd genomen, vragen zijn open en er is meer ruimte voor hoor en wederhoor. Dit doet me denken aan wat een Koreaanse vriend mij vijftien jaar geleden vertelde. Hij zei: “Jullie Nederlanders zijn efficiënt, maar wij Koreanen zijn effectief.” Toentertijd begreep ik nog niet helemaal wat hij bedoelde, maar inmiddels ben ik wel overtuigd van zijn gelijk.
Wij Nederlanders zijn inderdaad wereldkampioen efficiëntie. Dat is mooi, maar je hebt er alleen zo weinig aan bij een chronisch gebrek aan effectiviteit. Als we het over dat laatste hebben, dan zou het mij niet verbazen als we ergens in de degradatiezone zitten. Gezien het almaar toenemende internationale karakter van onze werkzaamheden is het best belangrijk om dit in het achterhoofd te houden en hier zo nu en dan bij stil te staan!
Deze blog is op persoonlijke titel geschreven.
