De coronakat van Schrödinger

Blog •

In de discussie over de proportionaliteit van de coronamaatregelen moet ik denken aan het beroemde gedachte-experiment van Schrödinger.

De coronakat van Schrödinger

In dit experiment wordt een kat in een doos opgesloten met daarin een machine met een minuscuul klein beetje radioactief element. Zo weinig, dat gedurende één uur één atoom vervalt of niet vervalt met een gelijke kans. Als een atoom vervalt, dan komt er een giftig gas vrij en overlijdt de kat. Na één uur weten we niet of er een atoom is vervallen of niet. Er is dus sprake van een dubbele toestand. En zo geldt dat ook voor de kat: die is levend en dood tegelijk. Door de doos te openen wordt uiteindelijk over het lot van de kat beslist.

Om de coronapandemie te managen worden door het kabinet maatregelen genomen die het verloop van de pandemie beïnvloeden. Als we andere of geen maatregelen nemen, verandert het verloop van de pandemie ook. De proportionaliteit van de maatregelen kan je afwegen als je feitelijk per set van maatregelen dit gaat afzetten tegen het verloop van de pandemie. Je bepaalt vervolgens of de maatregelen die zijn ingezet opleveren wat je ervan verwacht. In de huidige pandemie is vooral de druk op de zorg het grootste probleem en dus zijn er maatregelen genomen om die druk beheersbaar te houden.

Het past bij de competenties actuarissen om goed te kunnen denken in scenario’s en om deze concreet uit te werken.

Voor deze pandemie is het basisscenario: géén maatregelen. Met andere woorden: hoe zou de pandemie zich ontwikkelen als we géén maatregelen zouden hebben genomen? Uiteraard hebben we dit pad niet doorlopen en is de uitkomst beïnvloed door maatregelen. Maar als we een objectieve discussie willen hebben over de maatregelen, dan moet je deze wel vergelijken met het basisscenario en bezien of de status met de maatregelen minder gunstig is vergeleken met de status zonder.

Het past bij de competenties actuarissen om goed te kunnen denken in scenario’s en om deze concreet uit te werken. Uiteraard houden we een slag om de arm en geven we aan welke veronderstellingen we hebben gemaakt. Daarnaast kijken we natuurlijk goed naar situaties die ons scenario onderbouwen of juist niet. Bijvoorbeeld vergelijken met landen met veel en weinig maatregelen.

Bij de kat van Schrödinger zien we pas als we de doos openen wat de status is en welk pad gekozen is. Zo kijken we ook naar de status van de pandemie, waar we een pad hebben gekozen en kunnen schatten wat een ander verloop was geweest als we andere maatregelen hadden genomen. Pas als we dat doen, kunnen we ons uitspreken over de proportionaliteit van de maatregelen en tot die tijd blijft de doos van Schrödinger dicht!


Deze blog is op persoonlijke titel geschreven.

Over de auteur

drs. Kees van Heugten AAG CERA

is zelfstandig actuaris AG.